Af ábyrgð, siðferði og skorti þar á

Fyrst að ég setti svona mikið í púður í athugasemd við ákveðna færslu á blogginu hans Lofts Altice Þorsteinssonar (meðlims í Endurreisnarnefnd Sjálfstæðisflokksins), þá held ég að sé efni til að hafa þetta hér líka, með smá leiðréttingum.

Loftur, eftir lofandi hugmyndir, eins og með myntráð, og tiltölulega málefnalegt blogg, þá kemurðu með þessa furðulegu setningu: "Það hefði auðveldað okkur Sjálfstæðismönnum kosningabaráttuna, að mæta hrokafullu liði sem neitaði augljósri ábyrgð á efnahagshruninu. Sá tindáti sem í bankahruninu bar augljóslega mesta ábyrgð á bankamálunum ætlar að hanga sem fastast á framboði sínu."

Ég ætla nú ekki að fara að afsaka Björgvin G eða hans vankunnáttu eða tengslaleysi við bankana. En að segja að hann hafi augljóslega borið mesta ábyrgð á bankahruninu ætlar manninum og hans stöðu allt of mikil áhrif, sérstaklega í ljósi þess að viðkvæmum upplýsingum var haldið frá honum, s.b.r. bresku skýrsluna sem var gerð fyrir ári, og var dreift til Seðlabanka og forsætisráðuneytis, en ekki til ráðuneytis bankamála, sem hefði þó átt að gera með réttu. Þetta sýnir að hann var einfaldlega ekki í klíkunni, burtséð frá ráðuneytinu sem hann stýrði, og hafði þar með ekki næga þekkingu til að bregðast við af neinu viti.

Sú þekking og stjórntækin voru öll í höndum sjálfstæðismanna, það eru fjármálaráðherra (dæmdur fyrir meiðyrði og vítaður af umboðsmanni alþingis fyrir valdníðslu, og segir samt ekki af sér. ÞAÐ kalla ég að neita að taka ábyrgð.), forsætisráðherra og yfirseðlabankastjóri. Svo vill til að þessir sömu menn (fyrst og fremst tveir þeirra), voru yfirarkitektar einkavæðingar bankanna, sem, vel á minnst, átti sér stað talsvert eftir árið 1994, svo hæfum mönnum hefði nú átt að vera ljós sú ábyrgð sem fólst í því að einkavinavæða bankana. Því miður voru yfirarkitektarnir ekki nægilega hæfir á þessu sviði, og því fór sem fór. Vissulega opnaði EES formlega á þessa möguleika, á tíma sem á íslandi voru ríkisbankar. Það var á vakt Sjálfstæðismanna sem bönkunum var stillt upp til að fara að nýta þessar heimildir í nafni "aðgerðafrelsis einstaklinganna". 

Síðan til að bæta gráu ofan á svart, þá voru sjálfstæðismenn á sama tíma, með Björn Bjarnason í broddi fylkingar, uppteknir við að gjaldfella siðferði í landinu með sinni sjálflægu bókstafstúlkun á lagabókstaf, þannig að ákvarðanaferlið var um það bil svona:

1. Mig langar að gera X
2. Er X gott fyrir mig?
3. Er X gott fyrir flokkinn?
4. Er X löglegt?

Ef allar spurningar fá já, þá er fínt að gera X (til dæmis X="líta fram hjá umsögn nefndar um hæfi aðila" og taka geðþóttaákvörðun).

Sama ákvörðunarferli var augljóslega í gangi í bönkunum (settu inn X="lána skúffufyrirtæki á Bolungarvík tugi milljarða til að kaupa í bankanum", og settu "gott fyrir bankann" í staðinn fyrir "gott fyrir flokkinn").

Siðlegt og samfélagslega ábyrgt ákvörðunarferli lítur u.þ.b. svona út: 

1. Mig langar að gera X
2. Er X gott fyrir samfélagið?
3. Er X gott fyrir mig?
4. Er X löglegt? ( menn komast yfirleitt aldrei hingað þar sem skref 2 útilokar ólöglegt X)

Það er alveg deginum ljósara að of stór hluti ákvarðana í bankakerfinu fór eftir fyrra ákvörðunarferlinu, því hinu sama og haft var fyrir þjóðinni af valdhöfum. Það skiptir ekki máli hvað er á blaði, það eru aðgerðir fólks sem skiptir máli, og því hærra settir menn eru, því meira máli skipta aðgerðirnar, og minna máli skipta samþykktir, yfirlýsingar eða annað orðagjálfur.